voetnoten Thuis gelooft niemand mij - Proloog / Het Besluit

Voorwerk  Hoofdstuk 1  Hoofdstuk 2  Hoofdstuk 3  Hoofdstuk 4  Hoofdstuk 5  Hoofdstuk 6  Hoofdstuk 7 

Motto

Pagina 7. In deze quote schetst kolonel Kurtz, een gezagsgetrouw militair, hoe zijn eigen militaire commandanten hem in een situatie hebben gebracht waarin hij niet meer voor- of achteruit kan, en die tevens niet meer aan buitenstaanders is uit te leggen. Ook niet aan zijn eigen zoon.

Originele tekst uit draaiboek van Apocalypse Now (1979):

'Willard reads a letter Kurtz has sent to his son : "Dear son, I'm afraid that both you and your mother would have been worried for not hearing from me these past weeks. But my situation here has become a difficult one. I've been officially accused of murder by the army. [...] The charges are unjustified. They are in fact, under the circumstances of this conflict quite completely insane.

In a war there are many moments for compassion and tender action. There are many moments for ruthless action, for what is often called ruthless, what may in many and many circumstances be the only clarity; seeing clearly what there is to be done and doing it directly, quickly, aware... , looking at it. I would trust you to tell your mother what you choose about this letter. As for the charges, I'm unconcerned. I'm beyond their timid, lying morality. And so I'm beyond caring. You have all my faith. Your loving father.” '

https://youtu.be/ES7dzIXMCrs

Proloog

Pagina 13. Interview Herman, juni 2004, door Erik Willems

Pagina 14. Studiegids eindexamen Geschiedenis HAVO-VWO 1987, p. 74

Pagina 15-16. Gesprekken op verjaardagen van de familie Hidskes, jaren '80

Pagina 18. Naar een uitspraak van Gerda Jansen Hendriks, 23 februari 1999

Het Besluit (wat voorafging)

Pagina 19. Vanaf midden 1946 wordt het verzet op ZC met Republikeinse steun aanhoudend versterkt. Vanaf juli 1946 vindt een continue geweldsopbouw op ZC plaats. Daarnaast is er al direct vanaf het begin van 1946 sprake van afnemende bereidheid van inlandse hoofden tot het verstrekken van inlichtingen. Het Nederlands bestuursapparaat heeft te maken met personeelstekorten, onvoldoende schooling, huisvestingsproblemen en toenemende risico’s voor het eigen leven. Bij de inlichtingendiensten is er tot in 1946 schaarste aan papier, schrijfmachines en betrouwbaar personeel. Ook de samenwerking tussen verschillende onderdelen (het Binnenlands Bestuur, de MID, NEFIS, de Politie en de Gewestelijke Recherche) is een punt van aandacht, evenals procedures om in beslaggenomen materiaal zo snel mogelijk te vertalen.

Belangrijkste bronnen voor een beeld van de situatie op Zuid-Celebes 1946-1947:

  1. Overzicht ontstaan van het verzet op ZC vanuit het perspectief van het KNIL vanaf November 1945. Patrouille-gebieden, overzicht van de bevolking, houding van adelijke families en Zelfbestuurders, ontwikkeling van het verzet, rampok en terreur. Overzicht van de bestrijding van het verzet 1946. Ontstaansgeschiedenis KNIL Inf. Bat. XV (eerder: 50. Bat.) In: KNIL Infanterie Bataljon XV, NA, Strijdkrachten Ned.-Indië, 2.13.132, inv.nr. 3363. Deels overlappend met: NIMH, Collectie Nederlands-Indië 1945-1950, inv.nr. 0111/3 (Inf. XV, Paré-Paré, Mandar en omgeving) en NIMH, Collectie Nederlands-Indië 1945-1950, inv.nr. 0111/5 (Inf. XVII, Bonthain en omgeving);
  2. Memorandum Hoofdkwartier Groote Oost en Borneo (HGOB) over de periode 1 juli 1946-1 april 1947. Uitvoerige beschrijving van de organisatie, reorganisaties, opleidingen, tekorten, inlichtingen- en veiligheidsdiensten, personeelssituatie, verbindingen, gezondheidszorg etc. In: NIMH, H.J. de Vries, inv.nr. 552;
  3. Eenige greepen uit de veelbewogen geschiedenis van het gebied Groote Oost en Borneo in het tweede halfjaar 1946. Periode 1 juli 1946-31 maart 1947. In: NIMH, H.J. de Vries, inv.nr. 552;
  4. Rapport van Controleur J.W. Klein over de verslechterende situatie in het landschap Soepa. NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 1311;
  5. Rapporten over gestage opbouw van de republikeinse zeemacht ALRI, NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 2903;
  6. Dagboek van luitenant Nelissen van 1-5 augustus 1946. NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 539;
  7. Overzicht verzet op Zuid-Celebes door dr. J.W. Klein, ambtenaar BB, 16 augustus 1946. Hierin staat ook beschreven hoe Nederland onwelgezinde hoofden inlichtingenactiviteiten uitvoeren tegen Nederlandse bestuursambtenaren. Nl-HaNA, 2.10.62 inv.nr. 1311;
  8. Verzoek tot coördinatie en gezamenlijke huisvesting van verschillende diensten (‘Leger, P.I.D., Nefis, B.B.’). ‘[…] De verschillende diensten beschikken weliswaar over geroutineerde krachten die waardevolle informaties inwinnen doch deze personen werken thans practisch langs elkander heen. […]’ Door de Officer van Justitie op ZC A.G. Veldhuis d.d. 13 september 1946. In: NL-HaNA, Proc.-Gen. Hooggerechtshof Ned.-Indië, 2.10.17, inv.nr. 1271;
  9. Speciaal inlichtingenrapport, 7 oktober 1946, door G./L. Krol. In: KITLV, collectie IJzereef, H1284, inv.nr. 137;
  10. Nota van Lambers voor procureur-generaal over arrestaties op ZC en aangehouden juridische zaken in afwachting van berechting. Ook de moeilijkheden met de bewijsvoering komen in deze nota uitgebreid aan de orde. 17 oktober 1946 (collectie-Lambers);
  11. Nota Lambers over het vastzetten van verdachten van rampok en terreur, 30 december 1946. In: KITLV, H973;
  12. Rapporten over bendes, smokkel, ondergrondse extremistise activiteiten en de toenemende onbetrouwbaarheid van bevolking. De toename van de kracht van het verzet wordt treffend beschreven, o.a. verzetsgroepen die zich vermomd als knil-militairen door het landschap bewegen. November-december 1946 in: NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 1317 en 1318; TRI op ZC: NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr 4881;
  13. Overzicht heroprichting KNIL Celebes: NL-HaNA, Strijdkrachten Ned.-Indië, 2.13.132, inv.nr. 3363;
  14. Ontstaansgeschiedenis en overzicht van het verzet op ZC. Rapport-Krol-Kofman . NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 2906. p.4;
  15. Dagrapporten NEFIS 10-11 december 1946 met o.a. weigeringen van postbestellers om de ambtelijke eed af te leggen. NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 1318 en Politiek Verslag 1-15 januari 1947, p. 3 In: NL-HaNA, Alg. Secretarie Ned-Ind. Regering, 2.10.14, inv.nr. 3215;
  16. Inbeslaggenomen documenten en situatierappporten tweede helft 1946. Infiltratie, juli 1946: NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv. 2903; situatie Paré-Paré augustus 1946: NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 539 en 1311; coordinatie diensten op Celbes, Proc-Gen. Hooggerechtshof Ned.-Indië, 2.10.17, inv.nr. 1271; inbeslaggenomen briefjes en materiaal in NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 4973; inrichting Republikeinse Zeemacht ALRI: NLHaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 4156; Brief van Andi Selle over de wreedheden van de Nederlanders op celebes: NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 4409; Rapport-Kofman-Krol, Hoofdstuk ‘Achtergrond van het verzet’: NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 2906;
  17. Kaart dislocatie KNIL Infanterie XV en XVII, Celebes 1946. NL-HaNA, 2.13.132, Strijdkrachten Ned.-Indië, inv.nr. 291; kaart met onrustige gebieden op Zuid-Celebes: NL-HaNA, Strijdkrachten Ned.-Indië, 2.13.132, inv.nr. 97; kaart met verzetsgebieden op ZC: NL-HaNA, Strijdkrachten Ned.-Indië, 2.13.132, inv.nr. 3363; kaart US Army Intelligence Service van Celebes: NL-HaNA, Strijdkrachten Ned.-Indië, inv.nr. 1835; overzicht South East Asia Command, 1946, vliegvelden ZC: NL-HaNA, Strijdkrachten Ned.-Indië, inv.nr. 1814;
  18. Overzichten van expedities, vertrokken vanuit Java, landingen op de kusten van Zuid-Celebes. In: NL-HaNA, Cie. Gedragingen en Onderscheidingen KNIL, 2.10.58, inv.nr. 2436;
  19. Politieke verslagen van 1 november 1946 (en globaal van het half jaar daarvoor) tot midden 1947 (en globaal van een half jaar daarna). In: NL-HaNA, Strijdkrachten Ned.-Indië, 2.13.132, inv.nr. 97:
    1. 1 t/m 15 november. NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 1338;
    2. 16 t/m 30 november 1946. NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 1338;
    3. 1 – 15 december 1946. NL-HaNA, NEFIS en CMI, 2.10.62, inv.nr. 1338;
    4. 16 – 31 december 1946. NL-HaNA, Alg. Secretarie Ned.-In. Regering, 2.10.14, inv.nr. 3215;
    5. tot 18 december 1946. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3652;
    6. 1-15 januari 1947. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3215;
    7. 16-31 januari 1947. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3215;
    8. 1-15 februari 1947. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3215;
    9. 16-28 februari 1947. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3215;
    10. 1-15 maart 1947. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3215;
    11. 16-31 maart 1947. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3215;
    12. 1-15 april 1947. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3215;
    13. 16-30 april 1947. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3215;
    14. 1-15 mei 1947. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3215;
    15. 16 t/m 31 mei 1947. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3216;
    16. 1 t/m 15 juni 1947. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3216;
    17. 16-30 juni 1947. NL-HaNA, Alg. Secretarie, 2.10.14, inv.nr. 3216.

Pagina 20. Verloop van de bespreking gebaseerd op handgeschreven, waarschijnlijk nergens vastgelegde notitie van procureur-generaal H.(Henk) W. Felderhof, gemaakt in 1948 of 1949 naar aanleiding van een gesprek de toenmalige resident van Zuid-Celebes, tevens vriend van Felderhof, Carel Lion Cachet. Letterlijke tekst luidt: ‘Mededeling van dr. C. Lion Cachet in 1946 resident te Makassar. Ten paleize in Batavia een conferentie bijgewoond in November 1946. Aldaar aanwezig Lt. G.G. van Mook; Dr. Hoven, direct. BB; Lt.Gen. Spoor, Legercdt; Kol. H. de Vries, gew. cdt. Z.C., dezelfde zeer ongerust!; dr. C. Lion Cachet, resid. Z.C., zomede de Commissie van Goede Diensten, leden Schermerhorn, van Poll en de Boer, die reeds 2 maanden in Ind. was. In deze vergadering schetst de Vries de situatie in Zuid-Celebes waarop Spoor opmerkt: hier is maar één oplossing de K.S.T. gaat er heen.
Bedoeld is het Detachement Speciale Troepen onder Kapt Westerling. Volgens mededeling Lion Cachet is deze man met zijn detachement op dusdanig geheime wijze ondergebracht dat de acties reeds enige tijd aan de gang waren voordat de resident er kennis van kreeg. Ter vergadering werd geen bezwaar tegen de beslissing van Spoor ingebracht.’ [onderstrepingen in origineel, MH]

Uit het feit dat Felderhof de letter 'D' (in DST) verbeterd lijkt te hebben in 'K' (tot KST) maakt het aannemlijk dat deze notitie na 1 januari 1948 is gemaakt, aangezien per die datum de naamgeving van 'Depot Speciale Troepen' veranderde in 'Korps Speciale Troepen'.

noten_voorwerk_Lion_Cachet_1.jpg

 

 notitiel Felderhof vergadering ten paleize

Bron: Collectie Felderhof.

 

Pagina 20. 'Een grote rotzooi' is letterlijke uitspraak van P. Betaubun over de situatie die hij op Zuid-Celebes aantrof tijdens zijn inlichtingenmissie 'Operatie SAMBA'. SAMBA duurde ongeveer twee weken: van 16 november 1946 tot de landing van het DST in Makassar, 5 december 1946. Andere Tijden, Celebes 1-2, 11 en 18 januari 2007. NPS/VPRO.

http://www.npogeschiedenis.nl/andere-tijden/afleveringen/2006-2007/Celebes-deel-1.html
http://www.npogeschiedenis.nl/andere-tijden/afleveringen/2006-2007/Celebes-deel-2.html

 

De auteur is niet aansprakelijk voor fouten in citaten of verwijzingen op deze website.